اصول مدیریت 151
الگوي تصميم گيري عقلايي- منطقي
اين رويكرد شامل فرايند مرحله به مرحله است. الگوي تصميم گيري عقلايي- منطقي بر حقايق و دلايل تمركز دارد. تكيه آن بر مراحل و ابزارهاي تصميم، مانند تجزيه و تحليل بازپرداخت، درخت تصميم و پژوهش كه همگي بعداً‌شرح داده خواهد شد، مي باشد.
از طريق استفاده از روش هاي كمي، عقل گرائي و منطق، مديران به ارزشيابي راه حل ها و انتخاب بهترين ها براي حل مسائل مي پردازند.
الگوي تصميم گيري شهودي
مديراني كه از اين رويكرد بهره مي برند، از تحليل هاي آماري و فرايند منطقي اجتناب مي نمايند. اين مديران تصميم سازان با شهامتي هستند كه، بر احساس آن ها درباره ي يك موقعيت متكي است. اين تعريف به آساني مي تواند به فردي رهنمود دهد مبني بر اين كه تصميم سازي شهودي، غيرعقلايي و اختياري است. اگر چه، تصميم شهودي به تصميم سازي بدون تحليل رسمي يا دلايل آگاهانه اطلاق مي شود، اما براساس سال ها تجربه و تمرين مديريت بنا شده است. اين مديران با تجربه به تشخيص سريع راه حل ها بدون انجام تجزيه و تحليل نظام مند راه حل ها و عواقب آن مي پردازند. وقتي كه تصميم سازي به طريق شهودي به كار مي رود، مدير تشخيص مي دهد راه حل آن موقعيت را كه مانند و مشابه آن قبلاً در موقعيت هاي ديگر رخ داده و آن را تجربه كرده است. علائم به مديران كمك مي كند تا به سرعت تجزيه و تحليل ضمير ناخودآگاه را هدايت كنند. سپس تصميم گرفته مي شود.
الگوي تصميم پيش داوري
مديري كه روي راه حل تصميم مي گيرد و سپس موادي كه از اين تصميم حمايت مي كند را جمع آوري مي كند، رويكرد الگوي تصميم گيري مبتني بر پيش داوري را برگزيده است. فرد تصميم سازي كه اين رويكرد را مورد استفاده قرار مي دهد، تمام راه حل ها را مورد بررسي قرار نمي دهد. در عوض راه حل ها را ، تشخيص مي دهد و ارزيابي مي كند فقط تا زماني كه يك تصميم مقبول مشاهده شود. همين كه راه حل قانع كننده حاصل شد، تصميم گيرنده به تحقيقات بيشتر خود خاتمه مي دهد.
ابزارهاي كمي كه به تصميم گيري كمك مي كند
روش هاي كمي به مدير كمك مي كند تا تمامي كيفيت تصميم گيري خود را بهبود بخشد. اين روش ها عموماً در الگوي عقلايي- منطقي مورد استفاده اند اما مي توان در ديگر الگوها نيز هم چنان از آن ها استفاده كرد. در ميان روشهاي مشهور مي توان از درخت هاي تصميم، تجزيه و تحليل بازپرداخت و شبيه سازي نام برد.
درخت هاي تصميم
درخت تصميم تصوير كاملي از تصميم بالقوه را نشان ميدهد و به مدير اجازه مي دهد تا مسيرهاي راه حل هاي تصميم را ترسيم نمايد. درخت هاي تصميم راه حل هاي مفيدي را براي تجزيه و تحليل، استخدام افراد، بازاريابي، سرمايه گذاري، خريدهاي تجهيزاتي ، قيمت گذاري و تصميمات مشابه اي كه شامل توالي تصميمات كوچكتر مي شود. ارائه مي دهد. معمولاً درخت هاي تصميم براي ارزشيابي تصميمات تحت شرايط خطرپذير به كار مي رود.
اصطلاح درخت تصميم از شكل ترسيمي روشي كه با تصميم اوليه به عنوان پايه و اساس شروع مي شود نشأت مي گيرد. راه حل هاي متفاوت، براساس شرايط ممكن محيطي آينده، و نتايج مطلوب در ارتباط با تصميمات به صورت شاخه هايي از بدنه اصلي منشعب مي شود.
درخت هاي تصميم مدير را مجبور مي كند تا در تحليل شرايط مربوط به تصميمات آينده هم چنين در تعيين پيامد راه حل هاي مختلف جدي و شفاف باشد، درخت تصميم يك شيوه ي انعطاف پذير است. اين شيوه براي بسياري از موقعيت ها كه در آن تأكيد بر انجام تصميمات به دنبال هم ، احتمال شرايط متفاوت، يا درشت نمائي راه حل ها دارد، مي تواند به كار رود.
تجزيه و تحليل بازپرداخت
اگر يك مدير درباره ي اين كه آيا يك قطعه از تجهيزات را خريداري بكند يا نه نياز به تصميم داشته باشد، تجزيه و تحليل بازپرداخت پيش روي اوست.
بسياري از افراد زماني كه مي خواهند تصميم بگيرندآيا به تحصيلات خود ادامه دهند، تحليل بازپرداخت مي نمايند كه آيا اين كار را انجام دهند يا نه ؟ آن ها تعيين مي كنند براي دروس باقي مانده چقدر بايد بپردازند، چه ميزان حقوق دريافت مي كنند كه در نتيجه هر دوره ي درسي پايان يابد و شايد، مدرك دريافت شود و چه ميزان طول مي كشد تا سرمايه گذاري انجام شده، جبران شود. اگر فايده به دست آمده بر هزينه فائق آيد، تحليل بازپرداخت با ارزش بوده است. به عبارتي ديگر اگر دريافتي بر پرداختي افزون باشد، عمل مقرون به صرفه است.
شبيه سازي
شبيه سازي يك فرا اصطلاح است كه بيانگر هر نوع فعاليتي است كه تلاش دارد از يك سيستم موجود يا يك موقعيت به طريقي ساده تر، پيروي نمايند. شبيه سازي اساساً يك الگوسازي است كه در آن شبيه ساز تلاش مي كند تا به مفاهيمي از طريق همتاسازي بعضي از چيزها و سپس دست كاري آن از طريق تعديل و سازگاري متغيرهاي بكاررفته در ساخت الگو، دست يابد.